Sjabloon:In 't nuujs/11-2023
Veurblaad - Lètste verangeringe, Willekäörige pazjena, Veur pagina's in, Alle artikele - De Kaffee, Zandjbak, Hölp, Spellingshölp - Nuujseuverzich
- sónger datum (november)
- Zuud-Azië: hónderddoezende Afghane vlöchte oet Pakistan of waere 't landj oetgezat.
- Belsj, Belsj-Limburg: jaorlikse militair oefening Celtic Tiger inne Belsje Kempe, mit 900 militaire en 150 veurtuger.[1]
- Midde-Oeste: aanvalle op Amerikaanse bases in Syrië en Irak en Amerikaanse vergeldingsacties
- Midde-Oeste, 7 oktober-huuj: kreeg in Israel en de Gazasjtroek.
- 30 november
- Kóns en cultuur: D'n Iers-Britse folkzenger Shane MacGowan (The Pogues) sjtörf op 65-jäörige laeftied.[2]
- 29 november
- Vereinigde Sjtaote: D'n Duutsj-Amerikaanse politicus en diplomaat Henry Kissinger (Nobelpries veur de Vrei 1973) sjtörf op 100-jäörige laeftied.[3]
- 26 november
- Sjport: 't Formule 1-kampioensjap ènjig mit de Grand Prix van Abu Dhabi. Max Verstappen wintj e record van 19 op 22 races; daobie haet 'r mie es doezend rundjes geleid (ouch e record), es ènsigste alle races oetgevare en haet 'r mie es twie kier zoeväöl punte es nómmer twie Sergio Pérez (575 óm 285).[4]
- 22 november
- Politiek, Nederlandj: Bie de Twiede Kamerverkezinge kump de PVV van Geert Wilders oet op 37 zedele, woemit ze wiedoet de groetste partie is gewaore. Achter de PVV sjtaon 't links blok GroenLinks-PvdA van Frans Timmermans mit 25 zedele, de VVD van Dilan Yeşilgöz mit 24 zedele en de nuuj partie NSC van Pieter Omtzigt mit 20 zedele.[5]
- 20 november
- Politiek, Zuud-Amerika: Javier Milei, van de rechs-populistische partie Avanza Libertad, wint de Argentiense prizzedentsverkezinge.[6]
- 19 november
- Economie: De Nederlandse zakeman Wim van de Leegte, vreugere topman van VDL, sjtörf op 76-jäörige laeftied.[7]
- Kóns en cultuur: De Kaapverdiaans-Portugese zengeres Sara Tavares sjtörf op 45-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.[8]
- Kóns en cultuur: De Franse pianiste Colette Maze sjtörf op 109-jäörige laeftied.[9]
- 18 november
- Sjport: De Nederlandse voetballer Ruud Geels (20 kier international) sjtörf op 75-jäörige laeftied.[10]
- Kóns en cultuur: D'n Amerikaanse componis David Del Tredici sjtörf op 86-jäörige laeftied.[11]
- Sjport: In 'n kwalificatiematch veur 't Europees Kampioensjap hierevoetbal 2024 wintj Frankriek mit 14-0 van Gibraltar. Dit is e record veur Europese voetbalmatche.
- 16 november
- Kóns en cultuur, Belsj-Limburg: de film Zondebokken van documentaire- en filmmaeker Rocky Grispen oet Mezeik geit in première. De film geit euver de bokkeriejersj en de akteurs kómme allemaol oet Belsj- en Nederlands-Limburg.[12]
- 14 november
- Nederlandj: De Nederlandse journalis en prizzentator Karel van de Graaf sjtörf op 72-jäörige laeftied aan de gevolge van de krenkde van Alzheimer.[13]
- 13 november
- Weitesjap, natuur & milieu: oet berekeninge van 'n internationaal óngerzeuksgroep bliek det mit bósjhersjtel en aanplant van nuje bósj 829 miljard ton CO2 oete atmosfeer kèn waere gehaold.[14]
- 10 november
- Belsj-Limburg: In Diepenbik waere twie extreemrechse activiste gearresteerd die benj höbbe mit The Base, 'n terroristische, op geweld gerichte sjplintergróp.[15]
- 9 november
- Midde-Oeste: bie 'ne nuje Amerikaanse lóchaanval op pro-Iraanse militante inne Syrische regio Deiz-ez-Zor valle 9 doeje en 7 gewónje.[16]
- 2 november
- Kóns en cultuur: "Now and then", 'n ónaafgemaak leedje van The Beatles, kump 53 jaor nao 't oetereingaon esnog aafgemaak oet.
- Zuud-Azië: rebelle in 't noorde van Myanmar verovere de sjtrategische grensplaats Chinshwehaw, 'ne wichtige sjakel veur de handel mit Sjina.[17]
- 1 november
- Wes-Afrika: Bie 'nen aanval inne Nigeriaanse regio Yobe waere zeker 40 luuj gedoed.
- Oes-Azië: Inne Groete Oceaan bie 't Japanse eilandj Iwo Jima is e nuuj eilendje óntsjtange nao de oetbarsting van 'n óngerziese völkaan.[18]
- sónger datum (oktoeaber)
- Midde-Oeste: aanvalle op Amerikaanse bases in Syrië en Irak en Amerikaanse vergeldingsacties
- Midde-Oeste, 7 oktober-huuj: kreeg in Israel en de Gazasjtroek.
- Zuudoes-Europa: sjpanninge tösje Kosovo en Servië.
- Midde-Oeste: Etnische Armene vlöchte oet de belegerde enclave Hoeg-Karabach nao Armenië.
- 31 oktober
- Oes-Europa, politiek: De conservatief en eurosceptische partie PiS van zittende premier Mateusz Morawiecki blief de groetste in de Poolse verkezinge, meh verluus geveulig. De liberaal en pro-Europese burgercoalitie van Donald Tusk kump op de twiede plaats.
- 28 oktober
- Centraal-Azië: Bie e óngelök in 'n koel in Karaganda, Kazachstan valle 46 doeje.
- 27 oktober
- Midde-Oeste: 't Israelisch leger vèlt de Gazasjtroek binne.
- Midde-Oeste: De VS valle munitiedepots aan van pro-Iraanse militante in Syrië en Irak. 't Geit óm 'ne vergeldingsaanval nao versjeie drone- en raketaanvalle op Amerikaanse bases inne regio.[19]
- 26 oktober
- Kóns en cultuur: De Nederlandsen dichter Hans Tentije sjtörf op 82-jäörige laeftied.[20]
- 25 oktober
- Noord-Amerika: bie 'n sjeetpartie in Lewiston, Maine, valle 18 doeje en 13 gewónje. De sjötter waert twie daag later doed gevónje.
- 24 oktober
- Natuur en milieu, Duutsjlandj: get ten weste van Linnich (óng. 20 km ten oeste van Broensem) vèntj 'nen aerdsjóddel plaatsj mit 'n krach van 2,4 oppe sjaol van Richter.
- 21 oktober
- Sjport: De Britse voetballer Sir Bobby Charlton sjtörf op 86-jäörige laeftied.[21]
- 18 oktober
- Kóns en cultuur: De Nederlandse sjriever Wessel te Gussinklo sjtörf op 82-jäörige laeftied.[22]
- 17 oktober
- Midde-Oeste: Bie 'n explosie in e krankehoes inne Gazasjtrook valle zeker teentalle doeje en gewónje. Volgens 't Palestiens ministerie van Volksgezóndheid geit 't óm 'ne Israelische aanval. Volges Israel is 't 'ne mislökde aanval van terreurorganisatie Islamitische Jihad, die ouch betrokke is bie de kreeg in Israel enne Palestiense gebede.
- Kóns en cultuur: De Amerikaanse jazzpianis en -componis Carla Bley sjtörf op 87-jäörige laeftied aan harrekanker.[23]
- 16 oktober
- Naord-Europa: De Finse politicus en diplomaat Martti Ahtisaari (Nobelpries veur de Vrei 2008) sjtörf op 86-jäörige laeftied aan de krenkde van Alzheimer.[24]
- Belsj: bie 'ne aansjlaag in 't centrum vanne Belsje hoofsjtad Brössel zint twie Zjwede doedgesjote, eine is gewóndj geraak. De sjötter zaet geïnsjpireerd te zie door terreurorganisatie IS. Hae is nao 'n klopjach neergesjote en euverleje.
- 15 oktober
- Oes-Europa, politiek: De conservatief en eurosceptische partie PiS van zittende premier Mateusz Morawiecki blief de groetste in de Poolse verkezinge, meh verluus geveulig. De liberaal en pro-Europese burgercoalitie van Donald Tusk kump op de twiede plaats.
- 14 oktober
- Oceanië, politiek: De liberaal-conservatief National Party wint de Nuuj-Zielandse verkezinge.
- Kóns en cultuur: D'n Iraanse rezjisseur Dariush Merjui weurt, mit zien vrouw, op 83-jäörige laeftied vermaord.[25]
- 13 oktober
- Weitesjap: De NASA lanceert 't ruumdetuug Psyche, wat de gelieknamige planetoïde geit óngerzeuke en dao in 2029 mót aankómme.[26]
- Kóns en cultuur: De Nederlandse póppesjpeler Jozef van den Berg sjtörf op 74-jäörige laeftied.[27]
- Kóns en cultuur: De Amerikaanse dichteres Louise Glück (Nobelpries in de Literatuur 2020) sjtörf op 80-jäörige laeftied.[28]
- Frankriek: Inne Noord-Franse sjtad Arras waert 'ne lieraar doedgesjtoke door 'ne geradicaliseerde man van Tsjetsjeense aafkóms. 't Dreigingsniveau is verhoeg nao 't allerhoegste niveau en 7000 militaire waere ingezet veur terrorisme te besjtrieje.[29]
- 10 oktober
- Belsj Limburg, Economie: De directie maak bekèndj det 't Sappi-pepierfebrik in Laoneke begin 2024 toe geit.[30]
- 9 oktober
- Economie: De Nobelpries in de Economie weurt toegekèndj aan Claudia Goldin "umtot ze us bezei van vrouwluuj op d'n arbeidsmerret veuroet haet geholpe."[31]
- 8 oktober
- Midde-Oeste: Hezbollah mingk zich in 't conflik mit Israël door ouch rakètte aaf te vure.
- Nederlandj: De Nederlandse politicus Tjerk Westerterp sjtörf op 92-jäörige laeftied.[32]
- 7 oktober
- Natuur & milieu, Centraal-Azië: Afghanistan waert getroffe door 'nen aerdsjóddel mit 'n krach van 6,3 op de sjaol van Richter. Mie es 2000 luuj kómme daobie óm 't laeve en zó'n 9000 rake gewóndj.
- 7 oktober
- Midde-Oeste: Vanoet de Gazasjtroek weure hóngerde rakètte op Israël aafgesjote. Ouch sjtaeke infiltrante de grens euver tösje de Gazasjtroek en Israel. Veural in 't zude van Israel guf 't vuurgevechte. Hamas eis d'n aanval op.[33]
- Sjport: Max Verstappen weurt twiede in de sprintrace in Qatar en sjtèlt zoedaonde zienen driede waereldtitel Formule 1 veilig.[34]
- 6 oktober
- Midde-Oeste: De Nobelpries veur de Vrei weurt oetgereik aan Narges Mohammadi "óm häör gevech taege de óngerdrökking van vrouwluuj in Iran en häör gevech veur minsjerechte en vrieheid veur edereine."[35]
- 5 oktober
- Kóns en cultuur: De Nobelpries in de Literatuur weurt oetgereik aan Jon Fosse "óm zien innovatief buun- en prozawerk wo-in hae 'n sjtum gief aan 't ónzegkbaart."[36]
- 4 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Sjemie weurt oetgereik aan Moungi G. Bawendi, Louis E. Brus en Aleksej E. Jemkimov "veur de óntdèkking en synthese van kwantumsjtippe."[37]
- 3 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Fysica weurt oetgereik aan Pierre Agostini, Ferencz Krausz en Anne L'Huillier "veur ['t óntwikkele van] experimenteel menere die attosecondepulse ginnerere veur de studie van elektronedyniamiek in materie."[38]
- 2 oktober
- Weitesjap: De Nobelpries in de Genaeskónde weurt oetgereik aan Katalin Karikó en Drew Weissman "veur häör óntdèkkinge ómtrèntj nucleoside-gebaseerde modificaties die de óntwikkeling van effective mRNA-vaccins taege COVID-19 meugelik höbbe gemaak."[39]
- 1 oktober
- Economie, Nederlandj: de gaaskraan in Groninge geit toe.
- Politiek, Oes-Europa: De populistische partie Smer-SD van Robert Fico wènt de Sjlowaakse verkezinge. De liberaal partie PS kump op de twiede plaats.
- Midde-Oeste: bie 'ne zelfmoordaansjlaag kórtbie 't Törks parlement in Ankara rake twie agente gewóndj. 'ne Twiede persoen waert door de pelissie doedgesjote. De Koerdische aafsjeidingsbeweging PKK eis d'n aansjlaag op.
- Frankriek: In 't Normandische dörp La Meauffe explodeert munitie oet de Twiede Weltkreeg. Eine man kump óm 't laeve, twie anger rake gewóndj.
- Hanjelingen en brón
- bewirk - Dit stök van Wikinuujs kump aaf vannen taengenhenger op Wikipedia (link).
- Oktoeaber 2023 - Dieëtsember 2023
Rifferensies[brón bewèrke]
- ↑ VRT - Meer dan 700 militairen oefenen op straat in Limburg en Antwerpen: "Er wordt geschoten, maar met oefenmunitie"
- ↑ NOS.nl - Shane MacGowan (65) van The Pogues overleden
- ↑ Nu.nl - Amerikaanse diplomaat en Nobelprijswinnaar Henry Kissinger (100) overleden
- ↑ Live-oetzenjing Langs de Lijn
- ↑ NOS - Exitpoll Ipsos: PVV met afstand grootste partij, gevolgd door GL-PvdA, VVD en NSC
- ↑ [1]
- ↑ Nu.nl - Wim van der Leegte, oud-topman VDL, op 76-jarige leeftijd overleden
- ↑ De Standaard - Sara Tavares maakte Portugees-Kaapverdische pop voor de hele wereld
- ↑ NPO Klassiek - Pianist Colette Maze (109) overleden: eeuw achter de piano
- ↑ NOS.nl - Oud-topspits Ruud Geels op 75-jarige leeftijd overleden
- ↑ New York Times - David Del Tredici, Who Set ‘Alice’ to Music, Dies at 86
- ↑ VRT - De Bokkenrijders komen opnieuw tot leven in film "Zondebokken" van Maaseikse regisseur Rocky Grispen
- ↑ Nu.nl - Journalist en Wie is de Mol?-presentator Karel van de Graaf (72) overleden
- ↑ NOS - Herstel bossen kan flink bijdragen aan klimaatverbetering, maar geduld vereist
- ↑ De Standaard - Na de arrestaties in Diepenbeek: The Base predikt geweld met als doel een witte etnostaat
- ↑ SOHR - Amid confirmed reports of fatalities | US airstrikes on military positions in Deir Ezzor leave seven Iranian-backed militiamen injured
- ↑ Al Jazeera - Myanmar rebels seize vital border town as China calls for ceasefire
- ↑ AP - A volcanic eruption has created a new island off Japan, but it may not last
- ↑ BBC - US strikes Syria bases used by Iran-linked groups
- ↑ De Standaard - Dichter Hans Tentije overleden: de Edward Hopper van de Nederlandstalige poëzie
- ↑ NOS.nl - Engelse voetballegende Sir Bobby Charlton (86) overleden
- ↑ De Standaard - Schrijver Wessel te Gussinklo overleden: ‘Alles staat in mijn boeken, ik ben er zelf niet meer’
- ↑ De Standaard - Carla Bley: van sigarettenmeisje tot wereldvermaarde componiste
- ↑ NOS.nl - Finse oud-president en 'vredesmakelaar' Martti Ahtisaari (86) overleden
- ↑ Nu.nl - Bekende Iraanse regisseur Dariush Mehrjui doodgestoken in zijn eigen huis
- ↑ NASA.gov - 6 Things to Know About NASA’s Asteroid-Exploring Psyche Mission
- ↑ De Gelderlander - We kijken verkeerd, zei Jozef van den Berg (1949-2023): ‘We kregen het paradijs, maar zijn het verloren’
- ↑ De Standaard - Louise Glück, dichter van het verlangen
- ↑ VRT - Frankrijk kondigt hoogste dreigingsniveau af nadat leraar in Arras werd doodgestoken: "Link met situatie in Midden-Oosten"
- ↑ De Standaard - 600 banen op de tocht door sluiting papierfabriek Sappi in Lanaken
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Economie (paersberich)
- ↑ Nu.nl - Voormalig CDA-minister Tjerk Westerterp op 92-jarige leeftijd overleden
- ↑ Nu.nl - Massale verrassingsaanval door Hamas op Israël, meerdere doden en gewonden
- ↑ Live-oetzenjing Langs de Lijn.
- ↑ NobelPrize.com - Nobelpries veur de Vrae (paersberich)
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Literatuur (paersberich)
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Sjemie 2023 (paersberich)
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Natuurkónde 2023 (paersberich)
- ↑ NobelPrize.org - Nobelpries in de Genaeskónde 2023 (paersberich)