Naar inhoud springen

Sjabloon:In 't nuujs/01-2024

Van Wikinuujs

Veurblaad - Lètste verangeringe, Willekäörige pazjena, Veur pagina's in, Alle artikele - De Kaffee, Zandjbak, Hölp, Spellingshölp - Nuujseuverzich


sónger datum (jannewarie)
  • Wes-Europa, medio jannewarie-huuj: boereproteste op 't Belsj en in Frankrijk.[1]
  • Politiek, Duutsjland, 20-21 jannewarie: groetsjalige demonstraties taege de AfD en rechsextremisme in 't algemein.[2]
  • Natuur & milieu, Wes-Europa, eind december-medio jannewarie: aanhajende raegeval in groete deile van Wes-Europa en hoegwater in deile van Noord- en Oes-Duutsjland.
  • Midde-Oeste, 18 december-huuj: 'n internasjonaal coalitie ónger leijing vanne VS (Operation Prosperity Guardian) besjermp sjeper oppe Roej Zie bie Jeme.
31 jannewarie
  • Nederlands Limburg: In de Maas beej Velde wuuert 'n lichaam gevónde.[3]
30 jannewarie
  • Politiek, Zuud- en Centraal-Azië: De Pakistaanse aad-premier Imran Khan waert veroerdeild tot teen jaor cel vanwaege 't lekke van sjtaatsgeheime.[4]
29 jannewarie
  • Nederlandj: bie 'n explosie in Rotterdam rake twie luuj gewóndj en kómme zeker drie persoene óm 't laeve.[5]
28 jannewarie
  • Belsj: bie e óngelök mit e vleegmesjien ter huuegde van Spa in de provincie Luuk kómme twie inzittende óm 't laeve.[6]
  • Midde-Oeste: bie 'ne drone-aanval op 'n militair basis in Jordanië waere drie Amerikaanse soldaote doedgemaak, 47 luuj rake gewóndj. Aanvalle op Amerikaanse militaire in 't Midde-Oeste kómme dökker veur saer 't begin van de oorlog in Gaza en Israel, meh dit is de ierste kier dat ouch soldaote zint ómgekómme. Achter de aanvalle zit de pro-Iraanse terreurorganisatie Islamitisch Verzet.[7]
  • Kóns en cultuur, Frankriek: milieuactiviste bekogele de Mona Lisa in 't Louvre in Paries mit sóp.[8]
  • Sjport: D'n Italiaan Jannik Sinner wintj d'n Australian Open door in vief sets (3-6 3-6 6-4 6-4 6-4) te winne van de Rus Dimitri Medvedev.[9]
27 jannewarie
26 jannewarie
  • Midde-Oeste: versjillende leng sjtoppe tiedelik mit 't sjteune van de UNRWA, de VN-organisatie veur hölp aan Palestiene, vanwaege meugelike betrokkeheid bie de terroristische aansjlaeg in Israel op 7 oktober 2023.[11]
  • Midde-Oeste: In 'n door Zuud-Afrika aangesjpanne zaak reup 't internationaal Gerechshof in Den Haag Israel op óm 'n genocide op Palestiene inne Gazasjtrook te veurkómme. Hamas mót alle giezelaers vrielaote.[12]
25 jannewarie
23 jannewarie
  • Politiek, Wes-Azië, Noord-Europa: 't Törks parlement sjtömp in mit 't NAVO-lidmaatsjap van Zjwede.[14]
  • Kóns en cultuur: D'n Duutsje producentj Frank Farian, veural bekèndj es de man achter Boney M., sjtörf op 82-jäörige laeftied.
22 jannewarie
  • Nederlands & Belsj Limburg, Kóns en Cultuur: "Limburgse vla" krieg 'ne besjermde sjtatus en waert door de EU officieel erkind es sjtreekproduk. Allein vla dae in Belsj of Nederlands Limburg gebakke is moog dae naam drage. Wiejer waere ónger mie eise gesjteld aan de receptuur.
  • Midde-Oeste: in 't midde vanne Gazasjtrook kómme 21 Israelische soldaote óm 't laeve bie e incident woebie twie geboewe insjtorte es gevolg 'n explosie.[15]
  • Zuud-Azië: Premier Narendra Modi deit d'n Tempel van Ram in Ayodhya aop. De boew waor henjig ómsjtraeje, ónger mie ómdet 'r op de plaats van 'n aafgebrende moskee sjteit.[16]
  • Sjport: D'n Italiaanse voetballer Gigi Riva, nog ummer topsjcoorder van 't nationaal ilftal, sjtörf op 79-jäörige laeftied.[17]
21 jannewarie
20 jannewarie
  • Kóns en cultuur: D'n Amerikaanse regisseur Norman Jewison sjtörf op 97-jäörige laeftied.[20]
19 jannewarie
18 jannewarie
  • Zuud- en Centraal-Azië: Pakistan vèlt Beloetsjische separatisten aan in 't zuudoeste van Irak. Nege luuj kómme óm 't laeve. De aanval is 'n reaksie op de Iraanse aanval op Pakistaanse terroriste.[23]
  • Sjport: De Canadesen atleet Shawn Barber sjtörf op 29-jäörige laeftied aan 'n ónbekènde krenkde.[24]
17 jannewarie
  • Economie, Belsj Limburg: 't Sappi-pepierfebrik in Laoneke geit toe. 6000 luuj verlere hiemit hunne job.[25]
  • Sjport: De Nederlandse voetballer Bennie Muller sjtörf op 85-jäörige laeftied.[26]
16 jannewarie
  • Weitesjap: Sjinese weitesjappers klone mit sukses 'ne resusaap, 'n soort wat väöl liekent op de minsj en inne medische weitesjap dök es proofdeer waert gebroek. Door de nuuj methode zint inne toekóms meugelik minder bieste nuuedig veur betroewbaar tesrizzeltate te kriege.[27]
  • Zuud- en Centraal-Azië: Iran veurt lóchaanvalle oet op de soennitische militie Jaish al-Adl in Pakistan. Daobie valle twie doeje en drie gewónje.[28]
15 jannewarie
14 jannewarie
  • Naord-Europa: Margarete II treujt nao 52 jaor aaf es keuningin van Daenemarke. Häöre zoon volg 'r op es Frederik X.
  • Naord-Europa: De sjpleeteruptie bie 't Ieslands Grindavík bereik de beboewing van 't dörp. De hoezer waore al geëvacueerd.[30]
  • Kóns en cultuur: De Róssischen dichter en dissidentj Lev Rubinstein sjtörf op 76-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n aanvaring.[31]
13 jannewarie
  • Oes-Azië: de regerende Sjina-kritische partie DDP wint de Taiwanese verkezinge. Lai Ching-te waert de nuje prizzedentj.
12 jannewarie
  • Midde-Oeste: De Britse en Amerikaanse lóchmach en Amerikaanse kreegssjepe veure aanvalle oet op zeker 60 militair doele van de Houthi-rebelle in Jeme, woe-ónger opsjlaagplaatse en lanceersysteme.[32]
11 jannewarie
  • Weitesjap, Zuud-Amerika, kóns en cultuur: in 't oeste van Ecuador, deep in 't Amazonewoud, óntdekke arsjeologe e groet netwerk van sjtaej woe zó'n 2000 jaore truuk mie es 10.000 en meugelik 30.000 luuj höbbe gewoend. Qua groetde en periode is dat vergeliekbaar mit Lónje in de Romeinse Tied.[33]
  • Economie: De Nederlandsen óngernummer Arie van der Valk sjtörf op 94-jäörige laeftied.[34]
8 jannewarie
7 jannewarie
5 jannewarie
4 jannewarie
  • Nederlands Limburg: get ten noorde vaan Mestreech, bij de Stuwweeg, raak 'n brögk zwoer besjaodeg.[37] Dit gebäört naodat 'ne woenboot es gevolg vaan de diekdoorbraak in Boschpoort, neet wied vaan de brögk, aofdreef riechting de stuw.[38]
3 jannewarie
  • Midde-Oeste: In de Zuudoes-Iraanse sjtad Kerman kómme zeker 91 luuj óm 't laeve bie 'n döbbele explosie. 284 luuj rake gewóndj. De óntploffinge waore inne buurt van 'n herdenkingsbiejeinkóms veur de Iraanse ginneraal Qasem Soleimani, dae precies veer jaore truuk woort doedgemaak bie 'ne Amerikaanse drone-aanval. D'n aansjlaag waert opgeëis door terreurbeweging IS.[39]
  • Nederlandj: Twiede Wereldoorlogveteraan André Hissink sjtörf op 104-jäörige laeftied.[40]
  • Nederlands Limburg: In Mestreech, aon de Boschpoort, brik 'nen diek door. Oerzaak is d'n aonhawwende regeval en 't droet veurtkoumend hoegwater.[41]
  • Nederlandj: In 't Gelders Puiflijk kómme 50.000 hoonder óm bie 'ne sjtalbrandj.[42]
  • Sjport: De Fransen autocoureur René Metge, drievaudig winner van Paries-Dakar, sjtörf op 82-jäörige laeftied.[43]
2 jannewarie
  • Kóns en cultuur, Belsj Limburg: Veldeke in Belsj Limburg geuf 'ne speciale dialekkalender oet mit oetsjpraoke, weiteswaerdighede, gedichskes en wietse oet alle Belsj-Limburgse dialekte.[44]
  • Midde-Oeste: Bie 'ne Israelische aanval op e Hamas-kentoer inne Libanese huidsjtad Beiroet kómme 7 luuj óm 't laeve, woe-ónger Saleh al-Arouri, e kopsjtök vanne terreurbeweging.[45][46]
  • Midde-Oeste: 't Israelisch leger trek zich gedeiltelik truuk oet 't noorde vanne Gazasjtroek. De ierste bewoeners kere truuk.[47]
  • Wes-Azië/Midde-Oeste: De Törkse pelissie pak 33 luuj op. Ze waere verdach van spionage veur Israel.[48]
  • Politiek, Oes-Azië: De Zuud-Koreaanse oppositieleijer Lee Jae-myung waert tiedes e werkbezeuk in Busan naergesjtoke en raak doabie gewóndj. De aanvaller, 'ne 67-jäörige man, is opgepak.[49]
  • Oes-Azië: op 'n lóchhave kórtbie Tokio kump e passageersvleegmesjien in boetsing mit e vleegmesjien vanne Japanse köswach. Vief inzittende vanne köswach kómme daobie óm 't laeve, eine raak gewóndj. In 't passageertoesjtel rake 14 luuj gewóndj.[50]
1 jannewarie
  • Economie, Afrika, Midde-Oeste: Egypte, Ethiopië, Iran, Saudi-Arabië en de Vereinigde Arabische Emirate sjlete zich aan bie BRICS.
  • Politiek, Midde-Oeste: 't Israelisch hoeggerechshof verwerp de ómsjtreje hervormingswet van premier Netanyahu. De wet waor gemeind um de mach vanne regering en 't parlement te vergroete ten koste vanne mach van 't hof.[51]
  • Politiek, Wes-Azië: De internationaal neet-erkinde rippebliek Hoeg-Karabach waert formeel opgeheve.
  • Natuur & milieu, Oes-Azië: Japan weurt geraak door 'nen aerdsjóddel van 7,6 op de Memènt-Magnitudesjaol. Daobie valle zeker 202 doeje, 665 gewónje en rake 102 luuj vermis.[52]
sónger datum (december)
31 december
  • Duutsjland: De Duutsje pelissie arresteert 3 luuj op verdenking van veurbereijing van 'nen aansjlaag op de Dóm van Kölle. Op keersjaovend woort 'ne 30-jäörige Tadzjiek aangehaote. Dae waert gezeen es 'ne sjpil in e terroristisch netwerk in 't weste van de deilsjtaat Noordrien-Wesfale.[53]
  • Kóns en cultuur: De Nederlands-Limbörgse popjournalis en radio-dj Hubert van Hoof störf op 72-jaorege leeftied.[54]
  • Economie: De Belzje zakeman Paul Buysse sjtörf op 78-jäörige laeftied.[55]
  • Weitesjap: NASA lanceert vanaaf Antarctica 'ne nuje ruumdetelescoop genaamp GUSTO. Dae geit óngerzeuk doon nao sjterresjtof.
30 december
  • Nederlands Limburg: 'ne 36-jäörige man oet Itter kump óm 't laeve nao e óngelök mit vuurwerk.[56]
  • Kóns en cultuur: De Britsen acteur Tom Wilkinson sjtörf op 75-jäörige laeftied.[57]
27 december
  • Kóns en cultuur: De Zuud-Koreaansen acteur Lee Sun-kyun begeit op 48-jäörige laeftied zelfmaord.[58]
  • Frankriek/Europa: De Franse politicus Jacques Delors sjtörf op 98-jäörige laeftied.[59]
26 december
24 december
  • Wes-Afrika: bie aanvalle op versjeie dörpkes in Centraal-Nigeria kómme 200 luuj óm 't laeve. Zó'n 500 luuj rake gewóndj. De sjlachoffers zint hoofzakelik christene. Me hèlt islamitische Fulani-militante verantwoordelik veur de aanvalle.
23 december
21 december
  • Midde-Europa: Aan de universiteit van Praag vèntj 'n sjeetpartie plaats wobie 14 doeje valle, ónger wae de sjötter zelf.[62]
  • Sjport: De Utrechtse amateurvoetbalclub USV Hercules, die in de Driede Devisie sjpeelt, zörg veur 'n sensatie door in de KNVB-baeker mit 3-2 van AFC Ajax te winne.[63]
20 december
  • Zuud-Amerika: Aad-prizzedent Desi Bouterse waert veroerdeild tot 20 jaor cel veur zinne rol bie de Decembermoorde in 1982.[64]
  • Nederlands Limburg: Harrie Smeets, bisjop van Remunj tösje 2018 en 2023, sjtörf op 63-jäörige laeftied aan 'nen harretumor.[65]
  • Politiek, Europa algemein: 't Europees Parlement en de EU waere 't eins euver e pakket aan regels euver asiel en migratie. Wichtige óngerdeile van dit pakket zint versjnelde screening van migrante ane boetegrenze vanne EU en de meugelikheid veur migrante sjneller truuk te sjikke es ze oet veilige lenj kómme.
19 december
18 december
  • Natuur & milieu, Noord-Europa: in 't zuudweste van Iesland op 't sjiereilandj Reykjanes bars 'ne völkaan oet. Veur zoewied bekindj zint gein sjlachoffers gevalle.[67]
  • Politiek, Zuudoes-Europa: zittend prizzedent Vučić wint de Servische parlementsverkezinge. Zien partie, de Servische Progressieve Partie, kump oet op zó'n 47 procent.
16 december
  • Economie, Midde-Oeste: Alle groete containerverveurders sjtoppe veurluipig mit vare euver de Roej Zie nao aanvalle van Houthi-rebelle op vrachsjepe inne watere róndj Jemen.[68]
  • Midde-Oeste: Nawaf al-Ahmad al-Jaber al-Sabah, de emir van Koeweit, sjtörf op 86-jäörige laeftied.
  • Nederlands Limburg, Weitesjap: De Nederlands-Limbörgsen historicus Mathieu Segers störf op 47-jaorege leeftied.[69]
14 december
  • Politiek, Oes-Europa: de EU sjtart de toetraejingsóngerhandelinge mit Oekraïne en Moldavië. Georgië krieg de sjtatus kandidaat-lidsjtaat.
13 december
  • Nederlands Limburg: De gemeinte Valkeberg deit de veiligheid róndum de keersjmerte in de Gemeinte- en de Fluweelegrot aansjerpe. Ouch op de keersjmert op de Vriethof in Mesjtreech were maotregele genómme. Rae daoveur ies 't verhoagd dreiginigsniveau door de oorlog in Gaza en koranverbrandinge in Zjwede.[70]
  • Politiek, Oes-Europa: de liberale politicus Donald Tusk waert gekoze es nuje premier van Pole.
1 december
  • Midde-Oeste: 't Israelisch leger vèlt 't zuje vanne Gazasjtroek binne. D'r waere gevechte gemeld inne sjtad Khan Yunis.
Hanjelingen en brón


Rifferensies

[brón bewèrke]
  1. Nu.nl - Arrestaties bij boerenprotesten in Frankrijk, ook in België weer acties
  2. Tagesschau - Hunderttausende setzen "ein klares Signal"
  3. 1limburg - Lichaam vermiste man uit Velden aangetroffen in Maas
  4. NOS - Pakistaanse oud-premier Khan moet tien jaar cel in voor lekken staatsgeheimen
  5. Nu.nl - Alles wijst erop dat ook derde vermiste onder puin Rotterdams pand is gevonden
  6. De Limburger - Twee doden bij crash met klein vliegtuig in Spa
  7. Reuters- Three US troops killed, up to 34 injured in Jordan drone strike linked to Iran
  8. NOS - Milieuactivisten gooien soep naar Mona Lisa
  9. La Gazzetta dello Sport - Sinner nella storia! Rimonta e vince l’Australian Open al 5° set
  10. Nu.nl - Live Australian Open | Reacties na tweede Australian Open-titel op rij voor Sabalenka
  11. Reuters - More countries pause funds for UN Palestinian agency
  12. NOS - Tussenvonnis Internationaal Gerechtshof: Israël moet genocide in Gaza voorkomen
  13. BBC - Kenneth Eugene Smith: US inmate faces first nitrogen execution after losing last-minute appeals
  14. NOS - Turks parlement stemt in met NAVO-lidmaatschap Zweden
  15. Times of Israel - In deadliest incident of Gaza combat, 21 soldiers killed as buildings collapse in blast
  16. BBC News - Ayodhya Ram Mandir: India PM Modi inaugurates Hindu temple on razed Babri mosque site
  17. La Gazzetta dello Sport - Calcio in lutto: è morto Gigi Riva. Aveva 79 anni, è stato un mito del Cagliari e della Nazionale
  18. NBC News - Ron DeSantis suspends his presidential bid and endorses Trump
  19. NOS.nl - Williams wint slotetappe en klassement Tour Down Under, Lemmen mee met de sterksten
  20. Nu.nl - Veel bekroonde filmregisseur Norman Jewison (97) overleden
  21. Go Times News - Japan’s lunar lander reaches the moon but is rapidly losing power, space agency says
  22. Nu.nl - Amerikaanse golfgrootheid Jack Burke (100) overleden
  23. AP News - Pakistani retaliatory strikes in Iran kill at least 9, raising tensions along border
  24. Nu.nl - Voormalig wereldkampioen polsstokhoogspringen Shawn Barber (29) overleden
  25. Drukwerk in de marge - Papierfabriek Sappi Lanaken definitief gesloten
  26. NOS - Voormalig Ajax- en Oranje-voetballer Bennie Muller (85) overleden
  27. BBC - Cloned rhesus monkey created to speed medical research
  28. HBVL - Iran voert raket- en droneaanvallen uit in Pakistan
  29. RTL - Iran valt 'terroristische doelen' aan in Irak en Syrië, doden en gewonden
  30. Nu.nl - Lava bereikt vissersdorp in IJsland, meerdere huizen vlam gevat
  31. Kyiv Post - Russian Dissident Poet Rubinstein Dead at 76
  32. NOS - Amerikanen en Britten vallen Houthi-doelen in Jemen aan, Nederland ondersteunt
  33. Scientias - Duizenden jaren oude stad ontdekt in Amazonegebied: samenleving groter dan die van de Maya’s
  34. Nu.nl - Medegrondlegger Van der Valkconcern Arie van der Valk overleden
  35. FAZ.net - Franz Beckenbauer im Alter von 78 Jahren gestorben
  36. Nu.nl - Braziliaanse voetballegende en viervoudig WK-winnaar Mário Zagallo overleden
  37. De Limburger - Brug Maastricht dreigt in te storten door losgeslagen woonboot
  38. De Limburger - Video: Woonboot in Maastricht losgeslagen en afgedreven
  39. The Washington Post - Iran says at least 84 were killed in blasts at a ceremony honoring slain general
  40. NOS - WO II-vlieger André Hissink (104) overleden: 'Ik heb gezwijnd'
  41. Nu.nl - Dijk in Maastricht deels weggespoeld, woonboten ontruimd
  42. NOS - Grote stalbrand in Puiflijk, 50.000 kippen dood
  43. De Standaard - Drievoudig Dakarwinnaar René Metge overleden
  44. HBVL - Nieuw jaar, nieuwe almanak met Limburgs dialect: “Taalrijkdom die niet verloren mag gaan”
  45. Times of Israel - Hamas deputy leader Saleh al-Arouri killed in alleged Israeli strike in Beirut
  46. Al Jazeera - Who was Saleh al-Arouri, the Hamas leader killed in Beirut?
  47. NOS - Eerste Palestijnen terug naar verwoest Noord-Gaza nu Israël zich daar terugtrekt
  48. De Limburger - Turkse politie pakt verdachten van spionage voor Israël op
  49. Yonhap News Agency - Opposition leader Lee Jae-myung attacked during visit to Busan
  50. NOS - Honderden tijdig geëvacueerd bij vliegtuigongeluk Tokio, vijf doden bij kustwacht
  51. NOS - Hooggerechtshof Israël haalt streep door staatsrechthervorming Netanyahu
  52. NOS.nl - Zware aardbeving voor de kust van Japan, tsunamiwaarschuwing afgegeven
  53. Rheinische Post - Drei weitere Verdächtige in Gewahrsam nach Kölner Terroralarm
  54. 1Limburg - Radio-icoon Hubert van Hoof (72) overleden
  55. De Standaard - Paul Buysse, the Belgian who sold the Rolls
  56. 1limburg - Dode vuurwerkongeval is 36-jarige man, ook één gewonde
  57. Nu.nl - Britse acteur Tom Wilkinson plotseling op 75-jarige leeftijd overleden
  58. NOS.nl - Parasite-acteur Lee Sun-kyun dood gevonden in auto
  59. Nu.nl - Franse politicus en Europese Unie-architect Jacques Delors (98) overleden
  60. FAZ.net - Wolfgang Schäuble ist tot
  61. De Limburger - Slachtoffer schietpartij centrum Geleen overleden, dader voortvluchtig
  62. NOS.nl - Bloedbad op universiteit Praag: oud-student doodt 14 mensen
  63. NOS.nl - Blamage voor Ajax: nederlaag tegen amateurs Hercules in bekertoernooi
  64. Nu.nl - Desi Bouterse krijgt ook in hoger beroep twintig jaar cel voor Decembermoorden
  65. Katholiek Nieuwsblad - Harrie Smeets (1960-2023): Toch een bisschop tot het eind
  66. De Limburger - Sprookjesbos failliet: Valkenburg verliest na Valkenier opnieuw toeristische trekpleister
  67. Nu.nl -Na weken van maatregelen barst vulkaan op IJsland eindelijk uit
  68. NOS - Alle grote rederijen mijden Rode Zee na aanvallen: 'Het loopt uit de hand'
  69. Nu.nl - Hoogleraar en Europadeskundige Mathieu Segers (47) overleden
  70. 1limburg - Extra veiligheidsmaatregelen bij kerstmarkten Valkenburg