Sjabloon:In 't nuujs/04-2025

Veurblaad - Lètste verangeringe, Willekäörige pazjena, Veur pagina's in, Alle artikele - De Kaffee, Zandjbak, Hölp, Spellingshölp - Nuujseuverzich

---

april

sónger datem

• Midde-Oeste: sektarisch geweld tösje Druze en milities ónger leijing van de conservatief soennitische Syrische Heilsregering (HTS).

30 april

• Economie, Oes-Europa, Noord-Amerika: de VS en Oekraïne teikene 'ne deal euver de winning van zeldzaam metale (woe-ónger lithium), aolie en gaas op Oekraïens gróndjgebeed.

29 april

• Weitesjap, natuur & milieu, Zuud-Amerika: ESA lanceert satelliet Biomass vanoet Frans Guyana. Dae zal gebroek waere veur e óngerzeuk nao ecosysteme op aerd, in 't bezónger in 't Amazone-raengerwoud. Zoe kint hae óntbusjing en CO2-opsjlaag door buim baeter in kaart bringe.

27 april

• Politiek, Noord-Amerika: bie de Canadese parlementsverkezinge winne de Liberale ten koste van de Conservatieve.
• Noord-Amerika: In de Canadese sjtad Vancouver riejt 'nen auto in op bezeukers van e sjtraotfestival. Daobie valle 11 doeje en mierder gewónje.

26 april

• Midde-Oeste: in de Iraanse havesjtad Bandar Abbas valle 70 doeje en zikker 1000 gewónje bie 'n groete explosie. De explosie vóng dinkelik plaats in eine van de containers van de aoliehave. Meugelik bevatte die chemische sjtoffe veur de produktie van raketbrandjsjtof.

23 april

• Kóns en cultuur, Nederlandj: sjterrechef Jonnie Boer, bekindj es eigenaer van driesjterrerestaurant De Librije in Zjwolle, sjtörf op 60-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n longembolie.

22 april

• Zuud- en Centraal-Azië: in Pahalgam, 'n toeristische plaats in de betwisde Indiase regio Kasjmir, valle 26 doeje bie 'nen terroristischen aansjlaag. Van aadsher is 't ónröstig in dae regio. Militante islamiste en separatiste wille zich aafsjeie van de res van India.

21 april

• Zuud-Europa: Paus Franciscus sjtörf op 88-jäörige laeftied aan de gevolge van 'n harre-imfark.
• Sjport: Go Ahead Eagles wintj de KNVB-baeker bie de mansluuj door nao penanties van AZ te wènne.

20 april

• Sjport: Mischa Bredewold wintj de Amstel Gold Race bie de vrouwluuj, en Mattias Skjelmose bie de mansluuj.

18 april

• Sjport: Remco Evenepoel wintj de Braobese Piel.

16 april

• Wetensjap: E team van Britse en Amerikaanse wetensjappers kónjig de óntdèkking aan van dimethylsulfide en dimethyldisulfide in de atmosfeer van K2-18b, 'n exoplaneet in de Liew op 124 leechjaor aafsjtandj van de Aerd. Zoe'n gaze waere op Aerd allein door biologische percesse gemaak; dit is dus 'n sjterke aanwiezing det 't op de planeet laeve gief.

15 april

• Kóns en cultuur, Belsj: de Belsje acteur Danny Verbiest, bekindj van de sjtum achter de hóndj Samson in de kingerserie Samson en Gert, sjtörf op 79-jäörige laeftied.
• Oes-Afrika: 't Roed Kruuts sjtaak alle hölp in vlöchtelingekamp Zamzam in de door oorlog versjeurde regio Darfoer, Soedan, woe 700.000 luuj verblieve. Ónlangs woort 't kamp ingenaome door militante van RSF.

14 april

• Natuur & milieu, Nederlands Limburg: d'n otter weurt nao 40 jaor weer woergenome in Zuid-Limburg, kortbij Mestreech.
• Politiek, Centraal-Europa: 't Hongaarse parlement nump 'n wet aan die jaorlikse Pride-evenemente verbeujt.

13 april

• Kóns en cultuur, Zuud-Amerika: De Peruaanse sjriever Mario Vargas Llosa (Nobelpries veur de Literatuur 2010) sjtörf op 89-jäörige laeftied.
• Sjport: Mathieu van der Poel wintj veur d'n driede kier achterein Paries-Roubaix bie de mansluuj.
• Sjport: Geoffry Kamworor wintj de Marathon van Rotterdam bie de mansluuj (2:04:33), en Jackline Cherono wintj bie de vrouwluuj.
• Oes-Europa: bie 'ne Róssische raketaanval op de Oekraïense sjtad Soemy valle 34 doeje en mie es hónderd gewónje.

12 april

• Sjport: Pauline Ferrand-Prévot wintj Paries-Roubaix bie de vrouwluuj.

10 april

• Sjport: De Nederlandsen traineur Leo Beenhakker sjtörf op 82-jäörige laeftied.

8 april

• Midde-Amerika: in Santo Domingo, de huidsjtad vanne Dominicaanse Republiek, sjtort 't daak van 'n nachclub in. Doabie kómme mie es 200 luuj óm 't laeve.

4 april

• Kóns en cultuur, Nederlands Limburg: kótbij abdij Rolduc i Kirchroa weëd 'n villa oes de Römisje tsied jevónge.

miert

sónger datum

• Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste: groetsjalige proteste in Törkieje taege zittend prizzedent Erdoğan nao de arrestatie van Ekrem Imamoğlu, börgemeister van Istanbul en ziene groetste rivaal. Volges de demonstrante is de arrestatie politiek gemotiveerd.
• Oes-Europa: Oekraïne vèlt de Róssische oblas Belgorod binne. De aanval is aevel neet zoe groet es in Koersk veurig jaor augustus.
• Economie: handelsoorloge tösje de VS einerzieds en Canada, Mexico, China en de EU angerzieds.
• Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa: De VS beëindige ein waek lank alle militair hölp aan Oekraïne, woenao Róssische en Noord-Koreaanse troepe e taegeoffensief beginne in de door Oekraïne bezatte regio Koersk en dao kènne oprökke.
• Midde-Oeste: sektarisch en politiek geweld in 't weste van Syrië tösje de nuuj machhöbbers, Alawiete en loyaliste van 't veurmalig regime van Assad. Meugelik hónderde alawiete waere vermoord door militante van de nuuj conservatief soennitische regering in Damascus. Assad behuurde tot de alawietische minderheid en me is bang dat dees börgers 't sjlachoffer waere van mie wraakakties.

31 miert

• Politiek, Vereinigde Sjtaote: D'n Democratische senateur Cory Booker (NJ) begintj aan 'ne recordtoesjpraok van 25 oer en 6 menute. Hie-in bekritiseert hae 't autoritair beleid van presidentj Donald Trump.

28 miert

• Zuudoes-Azië: In Burma, bie Mandalay in de buurt, vèntj 'n aerdsjóddel plaatsj mit 'n krach van 7,7 op de Memènt-Magnitudesjaol. De sjóddel zörg tot in Bangkok veur sjaoj en sjlachoffers.

27 miert

• Nederlandj: De Nederlandse presentatries en nuujslaezeres Loretta Schrijver sjtörf op 68-jäörige laeftied aan dermkanker.

26 miert

• Oes-Afrika: De Soedanese huidsjtad Khartoem is weer volledig in henj van 't regeringsleger naodat 't de lóchhave haet veroverd op de paramilitair militie RSF, woemit 't al twie jaor oorlog veurt.
• Midde-Oeste: hónderde Palestiene inne Gazasjtrook protestere taege de oorlog mit Israel en Hamas. Proteste taege de terreurbeweging geuf 't neet dök inne Gazasjtrook.

21 miert

• Economie, Nederlands Limburg: VDL NedCar in Bor geit materiaal make veur defensie es óngerdeil van e plan woedoor Nederlandj en anger Europese lenj minder aafhankelik waere van producente boete Europa.

19 miert

• Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste: de börgemeister van de Törkse sjtad Istanbul, Ekrem Imamoğlu, waert opgepak. Hae waert besjouwd es de groetste rivaal van zittend prizzedent Erdoğan.

18 miert

• Politiek, economie, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: de Duutsje Bóndjsdaag sjtömp in mit 't deils loslaote van de rem op de sjölde. De Schuldenbremse is e Gróndjwetsartikel oet 2009 woe-in sjteit dat Duutsjlandj mer hiel beperk nuuj sjölde moog aangaon. Noe waert veur defensie en veiligheid 'n oetzöndering gemaak en hie-ónger vèlt de sjteun aan Oekraïne.
• Midde-Oeste: bie zjwaor Israelische lóchaanvalle op de Gazasjtroek waere mie es 400 doeje gemeld. Daomit waert 'n periode van twie maonde relatieve rös beëindig.

17 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: De Nederlandse zenger Rob de Nijs sjtörf op 82-jäörige laeftied aan de gevolge van de Krenkde van Parkinson.

16 miert

• Zuudoes-Europa: bie 'ne brandj in 'ne nachclub in de Noord-Macedonische sjtad Kočani valle 59 doeje en 150 gewónje.
• Nederlands Limburg: De Wilhelminatore in Valkeberg vilt in.

15 miert

• Politiek, Zuudoes-Europa: in de Servische huidsjtad Beograd kómme 300.000 luuj biejein veur 'n demonstratie taege zittend prizzedent Vučić en zien regering. Daomit geit 't óm de groetste demonstratie oets in dit landj. De demonstrante eise dat hae zien verantwoordelikheid nump veur de doed van 15 luuj veurig jaor november, wie e geboew insjtortde. Volges de demonstrante is dae ramp 't gevolg gewaes van corruptie.

13 miert

• Kóns en cultuur, Oes-Europa: De Róssische componis Sofia Goebajdoelina sjtörf op 93-jäörige laeftied.

12 miert

• Politiek, Noord-Amerika: de centrumrechse partie Demokraatit wèntj mit 30% van de sjtumme de Greunlandse verkezinge. Centrumpartie Naleraq kump mit 24,5% op de twiede plaats. Bei partieje wille dat Greunland ónaafhankelik waert van Daenemarke.
• Oes-Europa: Róssische troepe verovere 't sjtedje Soedzja in de regio Koersk.

11 miert

• Zuud-Azië: bie 'n treinkaping in 't zuudweste van Pakistan valle 64 doeje, woe-ónger 26 passageers. De aanval is 't werk van 'n militante beweging die zich 't bevriedingsleger van Beloetsjistan (BLA) nump. 't Wilt zich aafsjeie van de res van Pakistan.
• Politiek, Zuudoes-Azië: de Filipiense aad-prizzedent Rodrigo Duterte waert opgepak en euvergebrach nao 't Internationaal Sjtraofhof (ICC) in Den Haag. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de moord op 43 persoene tösje 2011 en 2019 tiedes zien campagne taege drugs.

10 miert

• Natuur en milieu, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj: op de Noordzie kórtbie de Ingelse havesjtad Hull boetse e Portugees vrachsjip en 'ne Amerikaanse tanker opein. Eine opvarende waert vermis en is waarsjienlik nimmie in laeve. De anger bemanningsleje waere gered. Es gevolg van de boetsing óntsjteit brandj en daobie kump kerosine vrie.
• Politiek, Midde-Oeste: de Syrische regering en de Koerdische Syrische Democratische Sjtriedkrachte (SDF), bereike e akkoord. De deal ómvat e sjtaak-'t-vure, integratie van de SDF in 't Syrisch leger en 'n hereiniging mit de res van 't landj.
• Natuur en milieu, wetensjap: Ocean Census, 't groetste ziebiologieperjek oets, maak de vónds bekèndj van mie es 800 nuuj saorte die in de luip van 'n klein twie jaor zeen óntdèk.

7 miert

• Oes-Afrika: op 'n veurmalige legerbasis van de Soedanese rebellegroepering RSF ten noorde van Khartoem waere mie es 500 grave gevónje. Wiejer geuf 't sjterke aanwiezinge dat luuj hie systematisch gemarteld woorte.

6 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: bie 'ne groete brandj in 't centrum van Arnhem waere versjillende historische pande verwoes. Geine raak gewóndj.

4 miert

• Economie, Noord-Amerika, Oes-Azië: in de VS gaon inveurhöffinge in op sjpulle oet Mexico en Canada. Bedriever die sjpulle oet dees lenj importere mótte 25% ómzetbelasting betale. Wiejer waere de höffinge veur sjpul oet Sjina nog eins verhoeg mit 10%, woemit 't percentage veur dees produkte oetkump op 20%.
• Politiek, economie, Europa algemein: veurzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen prizzenteert e plan woemit Europa zich kent herbewapene. In totaal geit 't óm 800 miljoen euro. Hiemit kenne EU-lenj 1,5 procent van 't bbp mie oetgaeve aan defensie es dat ze noe doon (650 miljoen euro) en mit de res kenne lidsjtate zich door middel van lieninge wapes koupe.

3 miert

• Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa: de VS pauzere alle militair hölp aan Oekraïne.

2 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: De Nederlandse presentatries Dieuwertje Blok sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.

1 miert

• Midde-Oeste: de PKK kónjig, nao decennia van gevechte mit 't Törkse leger, e sjtaak-'t vure aaf. De militante woorte ierder door häör leijer Öcalan opgeroepe óm de wapes naer te lègke en de PKK te óntbinje.
• Kóns en cultuur: De Amerikaanse soulzengeres Angie Stone kump op 63-jäörige laeftied óm bie 'n auto-óngelök.

Hanjelingen en brón

• bewirk - Dit stök van Wikinuujs kump aaf vannen taengenhenger op Wikipedia (link).
• Mieërt 2025 - Mei 2025