Sjabloon:In 't nuujs/03-2025

Veurblaad - Lètste verangeringe, Willekäörige pazjena, Veur pagina's in, Alle artikele - De Kaffee, Zandjbak, Hölp, Spellingshölp - Nuujseuverzich

---

miert

sónger datum

• Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste: groetsjalige proteste in Törkieje taege zittend prizzedent Erdoğan nao de arrestatie van Ekrem Imamoğlu, börgemeister van Istanbul en ziene groetste rivaal. Volges de demonstrante is de arrestatie politiek gemotiveerd.
• Oes-Europa: Oekraïne vèlt de Róssische oblas Belgorod binne. De aanval is aevel neet zoe groet es in Koersk veurig jaor augustus.
• Economie: handelsoorloge tösje de VS einerzieds en Canada, Mexico, China en de EU angerzieds.
• Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa: De VS beëindige ein waek lank alle militair hölp aan Oekraïne, woenao Róssische en Noord-Koreaanse troepe e taegeoffensief beginne in de door Oekraïne bezatte regio Koersk en dao kènne oprökke.
• Midde-Oeste: sektarisch en politiek geweld in 't weste van Syrië tösje de nuuj machhöbbers, Alawiete en loyaliste van 't veurmalig regime van Assad. Meugelik hónderde alawiete waere vermoord door militante van de nuuj conservatief soennitische regering in Damascus. Assad behuurde tot de alawietische minderheid en me is bang dat dees börgers 't sjlachoffer waere van mie wraakakties.

31 miert

• Politiek, Vereinigde Sjtaote: D'n Democratische senateur Cory Booker (NJ) begintj aan 'ne recordtoesjpraok van 25 oer en 6 menute. Hie-in bekritiseert hae 't autoritair beleid van presidentj Donald Trump.

28 miert

• Zuudoes-Azië: In Burma, bie Mandalay in de buurt, vèntj 'n aerdsjóddel plaatsj mit 'n krach van 7,7 op de Memènt-Magnitudesjaol. De sjóddel zörg tot in Bangkok veur sjaoj en sjlachoffers.

27 miert

• Nederlandj: De Nederlandse presentatries en nuujslaezeres Loretta Schrijver sjtörf op 68-jäörige laeftied aan dermkanker.

26 miert

• Oes-Afrika: De Soedanese huidsjtad Khartoem is weer volledig in henj van 't regeringsleger naodat 't de lóchhave haet veroverd op de paramilitair militie RSF, woemit 't al twie jaor oorlog veurt.
• Midde-Oeste: hónderde Palestiene inne Gazasjtrook protestere taege de oorlog mit Israel en Hamas. Proteste taege de terreurbeweging geuf 't neet dök inne Gazasjtrook.

21 miert

• Economie, Nederlands Limburg: VDL NedCar in Bor geit materiaal make veur defensie es óngerdeil van e plan woedoor Nederlandj en anger Europese lenj minder aafhankelik waere van producente boete Europa.

19 miert

• Politiek, Zuudoes-Europa/Midde-Oeste: de börgemeister van de Törkse sjtad Istanbul, Ekrem Imamoğlu, waert opgepak. Hae waert besjouwd es de groetste rivaal van zittend prizzedent Erdoğan.

18 miert

• Politiek, economie, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: de Duutsje Bóndjsdaag sjtömp in mit 't deils loslaote van de rem op de sjölde. De Schuldenbremse is e Gróndjwetsartikel oet 2009 woe-in sjteit dat Duutsjlandj mer hiel beperk nuuj sjölde moog aangaon. Noe waert veur defensie en veiligheid 'n oetzöndering gemaak en hie-ónger vèlt de sjteun aan Oekraïne.
• Midde-Oeste: bie zjwaor Israelische lóchaanvalle op de Gazasjtroek waere mie es 400 doeje gemeld. Daomit waert 'n periode van twie maonde relatieve rös beëindig.

17 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: De Nederlandse zenger Rob de Nijs sjtörf op 82-jäörige laeftied aan de gevolge van de Krenkde van Parkinson.

16 miert

• Zuudoes-Europa: bie 'ne brandj in 'ne nachclub in de Noord-Macedonische sjtad Kočani valle 59 doeje en 150 gewónje.
• Nederlands Limburg: De Wilhelminatore in Valkeberg vilt in.

15 miert

• Politiek, Zuudoes-Europa: in de Servische huidsjtad Beograd kómme 300.000 luuj biejein veur 'n demonstratie taege zittend prizzedent Vučić en zien regering. Daomit geit 't óm de groetste demonstratie oets in dit landj. De demonstrante eise dat hae zien verantwoordelikheid nump veur de doed van 15 luuj veurig jaor november, wie e geboew insjtortde. Volges de demonstrante is dae ramp 't gevolg gewaes van corruptie.

13 miert

• Kóns en cultuur, Oes-Europa: De Róssische componis Sofia Goebajdoelina sjtörf op 93-jäörige laeftied.

12 miert

• Politiek, Noord-Amerika: de centrumrechse partie Demokraatit wèntj mit 30% van de sjtumme de Greunlandse verkezinge. Centrumpartie Naleraq kump mit 24,5% op de twiede plaats. Bei partieje wille dat Greunland ónaafhankelik waert van Daenemarke.
• Oes-Europa: Róssische troepe verovere 't sjtedje Soedzja in de regio Koersk.

11 miert

• Zuud-Azië: bie 'n treinkaping in 't zuudweste van Pakistan valle 64 doeje, woe-ónger 26 passageers. De aanval is 't werk van 'n militante beweging die zich 't bevriedingsleger van Beloetsjistan (BLA) nump. 't Wilt zich aafsjeie van de res van Pakistan.
• Politiek, Zuudoes-Azië: de Filipiense aad-prizzedent Rodrigo Duterte waert opgepak en euvergebrach nao 't Internationaal Sjtraofhof (ICC) in Den Haag. Hae waert verantwoordelik gehaje veur de moord op 43 persoene tösje 2011 en 2019 tiedes zien campagne taege drugs.

10 miert

• Natuur en milieu, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj: op de Noordzie kórtbie de Ingelse havesjtad Hull boetse e Portugees vrachsjip en 'ne Amerikaanse tanker opein. Eine opvarende waert vermis en is waarsjienlik nimmie in laeve. De anger bemanningsleje waere gered. Es gevolg van de boetsing óntsjteit brandj en daobie kump kerosine vrie.
• Politiek, Midde-Oeste: de Syrische regering en de Koerdische Syrische Democratische Sjtriedkrachte (SDF), bereike e akkoord. De deal ómvat e sjtaak-'t-vure, integratie van de SDF in 't Syrisch leger en 'n hereiniging mit de res van 't landj.
• Natuur en milieu, wetensjap: Ocean Census, 't groetste ziebiologieperjek oets, maak de vónds bekèndj van mie es 800 nuuj saorte die in de luip van 'n klein twie jaor zeen óntdèk.

7 miert

• Oes-Afrika: op 'n veurmalige legerbasis van de Soedanese rebellegroepering RSF ten noorde van Khartoem waere mie es 500 grave gevónje. Wiejer geuf 't sjterke aanwiezinge dat luuj hie systematisch gemarteld woorte.

6 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: bie 'ne groete brandj in 't centrum van Arnhem waere versjillende historische pande verwoes. Geine raak gewóndj.

4 miert

• Economie, Noord-Amerika, Oes-Azië: in de VS gaon inveurhöffinge in op sjpulle oet Mexico en Canada. Bedriever die sjpulle oet dees lenj importere mótte 25% ómzetbelasting betale. Wiejer waere de höffinge veur sjpul oet Sjina nog eins verhoeg mit 10%, woemit 't percentage veur dees produkte oetkump op 20%.
• Politiek, economie, Europa algemein: veurzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen prizzenteert e plan woemit Europa zich kent herbewapene. In totaal geit 't óm 800 miljoen euro. Hiemit kenne EU-lenj 1,5 procent van 't bbp mie oetgaeve aan defensie es dat ze noe doon (650 miljoen euro) en mit de res kenne lidsjtate zich door middel van lieninge wapes koupe.

3 miert

• Politiek, Noord-Amerika, Oes-Europa: de VS pauzere alle militair hölp aan Oekraïne.

2 miert

• Kóns en cultuur, Nederlandj: De Nederlandse presentatries Dieuwertje Blok sjtörf op 67-jäörige laeftied aan de kanker.

1 miert

• Midde-Oeste: de PKK kónjig, nao decennia van gevechte mit 't Törkse leger, e sjtaak-'t vure aaf. De militante woorte ierder door häör leijer Öcalan opgeroepe óm de wapes naer te lègke en de PKK te óntbinje.
• Kóns en cultuur: De Amerikaanse soulzengeres Angie Stone kump op 63-jäörige laeftied óm bie 'n auto-óngelök.

fibberwarie

27 fibberwarie

• Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: in Oesteriek sjlete de conservatieve ÖVP, de sociaaldemocratische SPÖ en 't liberaal NEOS e regeerakkoord. De rechsradicaal FPÖ, die de groetste waor bie de verkezinge veurig jaor september, deit neet mit.
• Sjport, Oes-Europa: De Róssische sjaker Boris Spasski sjtörf op 88-jäörige laeftied.

26 fibberwarie

• Kóns en cultuur, Noord-Amerika: D'n Amerikaansen acteur Gene Hackman (95) en zien vrouw, pianis Betsy Arakawa (63), waere heim doed gevónge.
• Kóns en cultuur, Noord-Amerika: De Amerikaanse actries Michelle Trachtenberg (39) weurt doed in häör hoes gevónge.

25 fibberwarie

• Economie, politiek, Oes-Europa, Noord-Amerika: Oekraïne en de VS sjlete 'ne deal euver gróndjsjtoffe. Oekraïne zouw es taegeprestatie veiligheidsgaranties kriege vanne VS. Väöl details van dae deal zin evvel nog óndutelik.
• Economie, politiek, Vereinig Keuninkriek & Ierlandj: Premier Starmer maak bekindj dat 't Vereinig Keuninkriek fors mie geit investere in defensie. Per 2027 zal 't 2,5 procent van 't bbp zeen (in plaats van 2,3 procent noe) en op langere termien 3 procent. Óm de verhoeging te betale waert bezunig op óntwikkelingshölp. De letste kier dat 't budget zoe hoeg loog, waor tiedes de Kajen Oorlog.

23 fibberwarie

• Politiek, Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: In Duutsjlandj weurt gesjtump veur de Bóndjsdag. Winner waert de CDU/CSU, dewiel ouch de extreemrechse AfD en de socialistische Linke henjig winne. De SPD, Grüne en FDP, de partieje die in de veurige coalitie zote, verleze väöl sjtömme. De nuuj linksconservatieve partie BSW blief net ónger de keesdörpel van 5%.
• Politiek, Nederlandj: De Nederlandse politicus Hans van den Broek (CDA) sjtörf op 88-jäörige laeftied.

19 fibberwarie

• Wetensjap, kóns en cultuur, Noord-Afrika: Egyptologe make de vónds bekèndj van 't graaf van farao Toetmoses II.
• Kóns en cultuur, Wes-Afrika: De Malinese fimmaeker Souleymane Cissé sjtörf op 84-jäörige laeftied.
• Nederlandj, Politiek: De Nederlandse politicus Frits Korthals Altes (VVD) sjtörf op 93-jäörige laeftied.

17 fibberwarie

• Nederlandj, politiek: Frits Bolkestein, aad-partieleijer en fractieleijer vanne VVD, sjtörf op 91-jäörige laeftied.

15 fibberwarie

• Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: bie 'n sjtaekpartie in Villach, Oesteriek, kump eine persoen óm 't laeve. Vief anger luuj rake gewóndj. Me geit oet van e islamistisch terroristisch misdrief.

13 fibberwarie

• Duutsjlandj, Oesteriek & Zjwitserlandj: in München riejt 'nen automobilis in op 'ne groep demonstrante. Daobie rake 25 luuj gewóndj en twie kómme óm 't laeve. E islamistisch terroristisch motief waert neet oetgesjlote.

11 fibberwarie

• Zuud-Europa: de Italiaanse pelissie deit invalle inne Siciliaanse huidsjtad Palermo, mit es doel de opboew van de maffia inne regio taege te gaon. Hiebie waere 181 luuj opgepak.

10 fibberwarie

• Kóns en cultuur: De Nederlandse zenger en prizzentator Ron Brandsteder sjtörf op 74-jäörige laeftied.

9 fibberwarie

• Oes-Europa, economie: de Baltische sjtaote waere aangesjlote op 't Europees elektriciteitsnet en losgekoppeld van Róssische sjtroum.

7 fibberwarie

• Oes-Europa: 't Róssische leger claimp de verovering van de Oeës-Oekraïense sjtad Toretsk.

4 fibberwarie

• Noord-Europa: elf luuj kómme óm 't laeve bie 'n sjeetpartie inne Zjwaedse sjtad Örebro.
• Zuud-Europa: Karim Al-Husseini, bekindj filantroop en sjpiritueel leider van de ismaïliete, 'n subsjtruiming van 't sjiisme, sjtörf op 88-jäörige laeftied.

2 fibberwarie

• Noord-Amerika, Nederlandj, kóns en cultuur: De Curaçaos-Nederlandsen arsjitek Carlos Weeber sjtörf op 87-jäörige laeftied aan de krenkde van Alzheimer.

Hanjelingen en brón

• bewirk - Dit stök van Wikinuujs kump aaf vannen taengenhenger op Wikipedia (link).
• Fibberwarie 2025 - April 2025